Pandemi sürecinde büyük darbe yiyen küresel ticaret, yasakların gevşetilmesiyle hızlı şekilde toparlandı. Deniz yoluyla taşınan yüklerde yüzde yüz artış yaşanırken küresel ticaretin önemli göstergelerinden Baltık Kuru Yük Endeksi (Baltic Dry Index / BDI) iki yıl aranın ardından 2 bin puanın üzerine çıktı.
Pandemi sürecinde durma noktasına gelen küresel ticarette çarklar yeniden dönmeye başladı. Aşının bulunması ve yasakların gevşetilmesiyle birlikte piyasalarda ürün talebi hızla yükseldi. Talebin artması ve gemi arzının talep karşısında yetersiz kalmasıyla navlunları da yükseltti. 10 yıl aranın ardından ilk kez ocak ayında hızlı bir yükseliş trendine giren BDI, 1 haftada yüzde 35 artışla bin 850 puana dayanmıştı. Bu hafta ortası itibariyle yeniden hareketlenen endex, hafta ortasında 2 bin 105 puana ulaştı. BDI, iki yıldır ilk kez 2 bin puanın üzerini görmüş oldu.
Piyasalardaki hareketliliği değerlendiren Türk Armatörler Birliği Başkan Yardımcısı Cihan Ergenç, ekonomideki canlanma ve ötelenen talebin devreye girmesinin bu artışta etkili olduğunu söyledi. Ergenç, kuru yükte talebin beklentilerinin üzerinde gittiğine vurgu yaparak, “Ülkeler azalan stokları yerine koyuyor. Piyasa oldukça iyi. Bu talep ne kadar sürer bilmiyoruz ama BDI 3 bin puanı görürse şaşırmam” dedi. 2021 için dünya ekonomisinre yüzde 5.5 büyüme beklendiğini hatırlatan Ergenç, “Bu durum büyüme navlun ve emtialara yansıdı” dedi.
Çin harp stoklarını bile eritti
Sektörün duayen kuru yük brokerlerinden Mervel Denizcilik Yönetim Kurulu Başkanı Levent Karaçelik, kuru yük piyasasındaki hareketliliğin nedenlerini ve önümüzdeki aylara yönelik beklentilerini şöyle özetledi:
“Pandemi döneminde ülkelerin yerel ekonomilerindeki daralma nedeniyle ülkelerin finansal kaynakları çok azaldı. Üretim ve buna bağlı olarak mal arzı azaldı. Bu nedenle ülkeler ithalat yerine mevcut stoklarını kullandılar. Stoklar eridi. Hatta Çin harp stoklarını bile tüketti.
Ekonomilerin çarkları dönmeye başladı
Son iki aydır ülkelerdeki pandemi yasakları gevşetildi. Aşıların bulunması da bunu yaygınlaştırdı. Bunun neticesinde ekonomilerin çarkları dönmeye başladı. Üretimler tekrar yapılıyor. Bu da piyasada daha fazla para dönmesini sağladı. Birçok AB ülkesi, ABD, Japonya, Güney Kore ve Çin, piyasaya bugüne kadar görülmemiş kaynak aktarımları yapmaya başladı. Bu durumda canlanan para sirkülasyonu finansman imkanlarını da artırdı.
Denizyoluyla taşınan yük %100 arttı
Artan finansman imkanları ülkeleri neredeyse sıfırladıkları hububat, demir çelik ve kömür başta olmak üzere tüm yatırım ve gıda ürünleri stoklarını yenilemeye sevk etti. Özellikle enerjiye dönük yatırımlar tekrara canlandı. Bu da daha fazla bu da emtia alımlarını artırdı. Piyasada denizyoluyla taşınan mal miktarı son 3 ayda önceki yıla göre yüzde 100 arttı. Ancak filoya yeni gemi girişi bu taleplerim çok gerisinde kaldı. Dolaysıyla arz-talep durumunda gemilerin lehine bir durum ortaya çıktı. Bu nedenle capesize ve kamsarmax gemiler hariç her tonajda ve dünyanın her yerinde navlunlar arttı.
3.dalga olmazsa artış hızlanabilir
Levent Karaçelik, “2021’in ikinci yarısında stokların ne hızla yenileneceğine bağlı olarak navlundaki bu artış durabilir. Ancak 2021 için büyük bir düşüş pek olası değil. Çin ekonomisinin yılın ikinci yarısı için verdiği göstergeler bunun tam tersinin olabileceğini ve navlunların bugünkü rakamların da üstüne çıkabileceği ihtimalini güçlendiriyor. Diğer yandan büyük operatör şirketler bugünkü mevcut navlunlar ile yılın ikinci yarısını da kapsayacak taşıma kontratları yapıyorlar. Yani ikinci yarı navlunları ile ilgili bir kısım daha yüksek bir piyasa olacağı, diğer bir kısım aynı şekilde devam edeceği bir kısmı ise bir miktar azalma olacağı beklentisi içerisinde. Bu konuda hereksin müşterek olduğu tek konu, COVID-19’un tüm dünyayı kapsayacak bir 3. dalga yapması halinde ekonomik hareketliliğin yeniden azalacağı ve bunun da navlunlara yansıyacağı yönünde” diye konuştu.
Konteyner krizi de kuru yük gemilere talebi artırdı
Sektör yetkilileri, denizyolu konteyner taşımacılığında yaklaşık 1 yıldır artarak süren ekipman sıkıntısının kuru yük gemilere talebi artırdığını söyledi. Daha önce malını konteyner gemileriyle taşıtan ithalatçı ya da ihracatçılar ekipman bulamadıkları ve gemilerde rezervasyon yapamadıkları için kuru yük armatörlerinin kapısını çalmaya başladı. Henüz hacimler çok yüksek olmasa da yetkililer, bazı yüklerin konteynerden kuru yük gemilere kaydığını belirtiyor.
